Herinnering aan een ervaring

In 1948 schreef dr. Oepke Noordmans in het blad “ In de Waagschaal” de meditatie “Wijding”.

Deze meditatie is opgenomen in de bundel “ Gods Poorten”, uitgegeven in 1949.

De tekst die boven deze meditatie staat is Romeinen 11:24......gij zijt afgehouwen uit den olijfboom,

die van nature wild was, en tegen nature in den goede olijfboom ingeënt.( de SV).

Noordmans begon de meditatie met te vertellen dat hij, ongeveer 12 jaar geleden, komend van een vergadering in de Achterhoek op weg naar Laren  een bijzondere ervaring had.

…... op een namiddag achterin October reed ik, twee volle uren lang, op mijn rijwiel  langs de wegen van dorp tot dorp …... de zon had de natuur in vlammen gezet........ik kwam onder een vreemde betovering........ de natuur kreeg iets dreigends en gevaarlijks........de natuur scheen letterlijk behekst.........plotseling werd het uitzicht vrij en in het vrijgekomen segment stond

“Almen's kerkje”, waarin het massieve middeleeuwse doopvont. De ban was gebroken en ik kon in geestelijke nuchterheid de weg naar huis inslaan.

….......het plantenrijk is het onschuldigste deel van de levende natuur...... verkeert nog in de staat der rechtheid.............heeft toch zijn eigen wildheid en enting nodig............. hoe meer de wildheid van ons ras ons verbaast en met schrik vervult des te dringender wordt de noodzakelijkheid van de wijding van onze onheilige natuur.........laten wij het doopvont niet voorbij lopen....... alleen het ingeplant worden in Christus, de enting van onze natuur in de zijne, de wijding van onze onheiligheid kan ons redden.

Bij het noemen van Almens kerkje zal Noordmans wel gedacht hebben aan het gedicht “ de Hoofdige Boer” van A.C.M. Staring, dichter, politicus en landbouwkundige. Hij woonde op ” De Wildenborch” te Vorden en stierf in 1840.

Elk weet, waar 't Almensch kerkje staat,

En kent de laan, die derwaart(s) gaat

Het doopvont in de kerk van Almen is vervaardigd uit Bentheimer zandsteen.

Mijn vrouw en ik hebben in de ons achterliggende jaren vanuit Barchem vele flinke fietstochten

gemaakt in de wijde omgeving van het plaatsje. Ook de omgeving van Laren en Almen werden doorkruist.

Toen we in het jaar 2000 weer eens in Barchem waren kwam het plan op om vanuit Laren richting

Almen te fietsen en hopelijk in de omgeving de plek te vinden waar Noordmans zich bevond toen hij op zijn rijwiel op weg naar huis ervoer dat de betovering van het zonlicht gebroken werd.” Toen

werd het uitzicht vrij en in het vrijgekomen segment stond Almens kerkje”.

We gingen het Twente kanaal over (gegraven tussen 1930 en 1938), langs landgoed de Ehze naar Almen. Na Almen koersten we in de richting van Zutphen. en kwamen langs de Olde Wehme van Almen, de vroegere pastorie, net buiten het dorp. Het gebouw is een rijksmonument.

In het boekje “ Oude verhalen over de kerk van Gelders Laren” staat ook een hoofdstuk over de Wehme van Laren en over de vaak moeilijke verhouding tussen de bewoners en het college van kerkvoogden. Er werd slecht onderhoud gepleegd en de bewoners moesten steeds smeken om

dringende reparaties te laten uitvoeren.

De eerste Wehme werd in 1685 gebouwd, de tweede in 1757 voor een bedrag van 653,50 gulden.

Het huis had een achterhuis met deel en stallen. In die tijd was de predikant genoodzaakt er een boerenbedrijfje bij te hebben om rond te komen van het lage traktement.

In “Oud Achterhoeksch boerenleven” vertelt H.W. Heuvel dat hij soms met de zoon van dominee Jonker speelde op de pastorie, gelegen buiten Laren niet zover van het kasteel Verwolde.

Dominee, een man van studie, heeft een hele boerderij.........” juffrouw” ( de vrouw van de dominee)

bestuurt haar goed............de oudste dochters wieden, hooien.....zondags zijn het dames.

In 1910 werd de oude pastorie, die enigszins buiten het dorp lag , verkocht voor 8500 gulden en werd een nieuwe moderne pastorie naast de kerk gebouwd. De laatste bewoner was dr. Noordmans.

De woning werd in 1945 door de Duitsers vernield. In 1951 kwam de huidige pastorie gereed.

Na Almen ging het richting Warnsveld. Daar vonden wij het “Jachthuis” , het hotel waar de broederkring van predikanten in de Graafschap , de “Regenboog” vaak vergaderde. In 1940 bedankte Noordmans voor het voorzitterschap. In een brief noemt Noordmans de vele prachtige tochten die hij met de fiets heeft gemaakt om de vergaderingen te bereiken.

Terug naar Almen via de zuidkant van de Berkel. De gezochte plek vonden we niet.

We reden via landgoed “Velhorst” terug naar Laren. Allard Pierson heeft nog met zijn gezin het landhuis bewoond. De beeldhouwer en dichter Willem Berkhemer woonde en werkte in het tuinmanshuis van het landgoed van 1975 tot 1996. Als dichter voelde hij verwantschap met de poëzie van de dichter Gerrit Achterberg. Zijn bewondering voor Achterberg zette hij om in een beeld als hommage aan de dichter. In 1996 werd het zware granieten beeld onthuld in Wageningen. Zijn beeld “De Hemelpoort”, vervaardigd in 1979, staat op een sokkel aan de weg voor” Velhorst”. Het embleem is een cirkel met in het midden een kruis.

Het landgoed is nu in eigendom van de stichting Natuurmonumenten.

In Laren zochten we. op de begraafplaats  naar het graf van de familie Noordmans. Na lang zoeken kwamen we een echtpaar tegen dat bezig was een graf te verzorgen.

De man bracht ons bij het graf en vertelde dat hij een catechisant was geweest van dominee Noordmans. De familie leidde te midden van de bevolking een wat teruggetrokken bestaan. Ook de kinderen vonden geen aansluiting bij de jeugd van het dorp.

Noordmans had de sleutel van het catechisatielokaal. Als het regende stond de jeugd te schuilen onder een afdak. Één van hen stond op de uitkijk om te zien of de dominee het huis uitkwam met de sleutel. Als Noordmans niemand zag ging hij niet op onderzoek uit maar ging weer naar binnen.

De oud catechisant, de heer Stegeman, is destijds twee jaar leerling van Noordmans geweest. Hij verhuisde naar Almen waar hij catechese kreeg van dominee. de Ru ( later Dr. G. de Ru , lid en enige jaren voorzitter van de hervormde synode). Deze was nieuwsgierig welke leerstof zijn collega in Laren behandelde. Hij gaf les uit “Kort begrip”. De heer Stegeman had onderricht gekregen uit de Heidelbergse Catechismus. Ds de Ru vroeg hem een zondag uit het hoofd op te zeggen.

Naast dominee en mevrouw Noordmans ligt hun zoon Dirk Petrus – in leven bioloog – gestorven in mei 1944.Op de grafsteen staat “God is liefde” en Amos 5 vers 8 – “ die de doodsschaduw in den morgenstond verandert”.Op de steen van Dr. Noordmans staat “de meeste is de liefde”.- Corinthe 13.

Dr. Jan Koopmans schreef vanuit Amsterdam: een harde slag is op u gevallen...... wij kunnen de duisternis niet peilen waar uw kind doorheen gegaan moet zijn.

In stilte verlieten we de begraafplaats. Vol gedachten over wat ook ons destijds is overkomen.

Kort daarna reden we , komend vanuit het zuiden, vanuit de richting Vorden, naar Almen.

Daar, waar de Almenseweg de Lage Lochemseweg kruist en overgaat in de Vordenseweg en het bos ophoudt werd plotseling het uitzicht vrij en in het vrijgekomen segment stond Almens kerkje.

Na het vastleggen van het uitzicht vervolgden we, een ervaring rijker, onze weg.

P. Geluk

Woerden – november 2015